Giai đoạn 2003–2007

Ngày 5 tháng 8 năm 2003, Giáo hoàng Gioan Phaolô II bổ nhiệm linh mục Antôn Vũ Huy Chương làm Giám mục chính tòa Giáo phận Hưng Hóa, kế nhiệm Giám mục Giuse Nguyễn Phụng Hiểu qua đời từ năm 1992. Việc bổ nhiệm này chấm dứt khoảng thời gian dài 11 năm trống tòa của Giáo phận Hưng Hóa.[9][10] Tân giám mục chọn cho mình khẩu hiệu: "Xin vâng",[2] ông cho biết câu khẩu hiệu này diễn tả sự vâng phục trong lo lắng của ông khi trưởng thành tại miền Nam nhưng được bổ nhiệm làm giám mục Hưng Hóa ở miền Bắc. Nhân dịp lễ truyền chức, linh mục Khuất Duy Linh S.J. hỗ trợ làm một CD thánh ca để kỷ niệm vào ngày đầu tháng 5 – tháng Đức Mẹ của Công giáo và đề nghị tân giám mục tham gia viết lời để nhạc sĩ Trầm Hương phổ nhạc.[11]

Lễ tấn phong cho giám mục Tân cử Vũ Huy Chương được tổ chức sau đó vào ngày 1 tháng 10 năm 2003 tại tòa Giám mục Hưng Hóa. Nghi thức truyền chức chính yếu được cử hành bởi vị chủ phong là giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa – chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam lúc đó và hai vị phụ phong là giám mục Emmanuel Lê Phong Thuận, giám mục chính tòa Giáo phận Cần Thơ và giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt – giám mục chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng, Giám quản Tông Tòa sede plena Tổng giáo phận Hà Nội. Đồng tế trong lễ này có 25 giám mục và 450 linh mục. Buổi lễ truyền chức có sự tham gia của khoảng 20.000 người trong đó có cả người dân tộc thiểu số.[12] Trong lễ truyền chức, vị giám mục tân cử bày tỏ sự thán phục đối với sức chịu đựng của giáo dân khi giáo phận vắng bóng giám mục trong thời gian quá lâu và số lượng linh mục ít ỏi không đủ để chăm sóc nhu cầu tôn giáo cho họ.[13]

Tháng 11 năm 2003, Antôn Vũ Huy Chuơng đã đến thăm một số cộng đoàn công giáo Việt Nam tại Đức.[14] Năm 2004, ông được bầu làm Chủ tịch Uỷ ban Giáo sĩ Chủng sinh trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam, và giữ chức vụ này liên tiếp năm nhiệm kỳ cho đến năm 2019.[15]

Trong khoảng thời gian trước năm 2005, Vũ Huy Chương làm nhiều đơn thư gửi chính quyền các tỉnh Sơn La, Điện Biên và Lai Châu, đề nghị được đến thăm các giáo dân tại các tỉnh này, vì việc quản lý giáo phận của ông bao trùm địa bản các tỉnh trên. Các lá thư này sau đó có thư thì không nhận được hồi âm, có thư được hồi âm rằng tỉnh không có nhu cầu tôn giáo, không có thời gian tiếp giám mục Hưng Hóa. Để giải quyết, giám mục Chương gọi đến thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải và được đáp từ rằng các cán bộ địa phương chưa nắm được chủ trương tôn giáo nên gây ra những hiểu lầm, chính phủ Việt Nam chủ trương tôn trọng tự do tôn giáo và đề nghị vị giám mục Hưng Hóa bình tĩnh.[16]

Cuối tháng 11 năm 2005, Giám mục Vũ Huy Chương tháp tùng Hồng y Crescenzio Sepe, Tổng trưởng Thánh bộ Truyền giáo đến thăm giáo phận Hưng Hóa. Trong các chuyến đi mục vụ trước đó, Vũ Huy Chương ngồi trên yên ngựa đi trên những vùng đất lồi lõm nhằm đến với giáo dân. Trong các chuyến thăm này, ông cảm thấy nhiều người Công giáo, đặc biệt là những người trẻ tuổi, ít biết về ranh giới quản lý của các giáo xứ, không biết số linh mục và số giáo xứ của giáo phận. Nhằm khắc phục điều này, Vũ Huy Chương yêu cầu ông Roccô Phạm Văn Ánh vẽ các họa đồ về các giáo xứ và giáo hạt. Tính đến tháng 11 năm 2005, ông này đã vẽ được 60 bức họa, phân phát cho 7 giáo hạt, đưa đến các địa phương.[17]

Antôn Vũ Huy Chương mất một thời gian khá dài để thích nghi với giáo phận mới và tìm hiểu tình hình.[18] Ngay sau khi chính thức nhậm chức giám mục Hưng Hóa, giám mục Vũ Huy Chương tiến hành đào tạo nhân sự: linh mục, tu sĩ, giáo lý viên, thừa tác viên, ban hành giáo, ca trưởng. Về xây dựng phát triển các giáo xứ, giáo họ, ông tiếp tục thực hiện 4 tiêu chí đã ban hành dưới thời giám quản Phaolô Đinh Tiến Cung là: cộng đoàn đức tin vững mạnh, phụng tự sốt sáng, bác ái yêu thương và truyền giáo mạnh mẽ. Đối với các vấn đề xã hội, Vũ Huy Chương quan tâm đến các công việc hỗ trợ những người dân tộc thiểu sổ, người lớn tuổi neo đơn, khuyết tật,... Ngoài ra, ông cũng tiến hành công tác giáo dục mầm non và khuyến học.[10]

Trong vòng hai năm đầu tiên, Vũ Huy Chương đến thăm 75 giáo xứ và gần 500 giáo họ. Trong 5 năm đầu, ông chú trọng đến vấn đề phát triển nhân sự, cơ sở vật chất và đạt thành quả mỗi năm xây dựng được trên 10 nhà thờ mới. Hai năm cuối tại giáo phận Hưng Hóa, ông xây dựng các cơ sở sinh hoạt chung của giáo phận. Nhìn lại thời gian gắn bó với giáo phận Hưng Hóa khi chuyển đi giáo phận Đà Lạt, giám mục Chương thừa nhận khoảng 200 nơi vẫn chưa có nhà thờ, gần 100 nhà thờ cần tu sửa hoặc xây mới.[18]

Cuối năm 2006 đầu năm 2007, giám mục Chương bị bệnh phải dưỡng bệnh tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nhân dịp này, báo Giáo sĩ Việt Nam gửi lời mời ông viết một bài đăng về cảm nhận của người bệnh nhằm đăng trên tờ báo này nhân dịp “Lễ Quốc tế Bệnh nhân” vào tháng 2 năm 2007. Thông tin về bệnh tình của mình, Vũ Huy Chương cho biết ông bị đau thần kinh tọa trước đó một năm. Nhằm chữa bệnh, ông dùng 20 tháng thuốc Bắc và đã hết đau nhưng sau đó 6 tháng lại tái phát, lần này thuốc không còn hiệu nghiệm. Để chữa bệnh, ông đến Thành phố Hồ Chí Minh để chữa bằng Tây y. Nói về nguyên nhân phát bệnh, giám mục Chương thừa nhận trong hai năm đầu quản nhiệm giáo phận, ông sinh hoạt không điều độ, không tập luyện thể dục và tham gia chơi thể thao như thời kỳ làm việc tại Đại chủng viện Cần Thơ. Chỉ định phương cách chữa bệnh, ông bị đề nghị mổ để tránh nguy cơ liệt cơ và không thể đi lại. Cuộc phẫu thuật diễn ra vào ngày 23 tháng 11 năm 2006 tại bệnh viện Triều An. Vũ Huy Chương cho biết 3 tuần kể từ cuộc phẫu thuật, ông cần có người chăm sóc, bón cơm như trẻ em và xen lẫn niềm vui lẫn sự xấu hổ. Trong khoảng thời gian dưỡng bệnh, ông cũng tự nhận định mình dễ la rầy người khác, thiếu tinh thần trẻ em như lời Chúa dạy.[19]

Cuối tháng 5 năm 2007, với tư cách Chủ tịch Uỷ ban Giáo sĩ – Chủng sinh, Vũ Huy Chương tham dự buổi khởi công xây dựng Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội. Tại buổi lễ, ông có bài phát biểu với nội dung chính là ghi nhận sự hỗ trợ của chính quyền các cấp, chúc mừng đến Tổng giáo phận Hà Nội và đi sâu vào một số nội dung đào tạo giáo sĩ.[20] Ngày 14 tháng 7 năm 2007, Vũ Huy Chương tham gia buổi lễ kỷ niệm 50 năm Dòng Tên trở lại hoạt động tại Việt Nam, đồng thời nâng cấp từ Miền Dòng thành Tỉnh Dòng, cũng là tỉnh dòng thứ 86 trên thế giới.[21]

Giai đoạn 2008–2011

Tháng 3 năm 2008, Vũ Huy Chương được mời tham dự Đại hội Giáo lý thường niên của Tổng giáo phận Los Angeles, Hoa Kỳ và có bài phát biểu kéo dài hơn một giờ cho các thính giả là giới trẻ gốc Việt. Nhân dịp này, ông cũng thăm một số thân hữu và giáo xứ Mẹ La Vang ở Grand Rapids, tiểu bang Michigan.[22] Tháng 7 năm 2008, Vũ Huy Chương dẫn đầu một phái đoàn 30 linh mục giám đốc và giáo sư của 7 đại chủng viện Việt Nam, hiện đang cư trú tại Hội Thừa Sai Paris và tu nghiệp về thần học tại Học viện Công giáo Paris đến thăm Giáo xứ Việt Nam Paris.[23] Ông còn tham dự Đại hội Tam niên Đức Mẹ La Vang lần thứ 28 ngày 13 tháng 8 năm 2008.[24]

Nhân dịp sự kiện tranh chấp tại giáo xứ Thái Hà, giám mục Chương gửi văn thư hiệp thông với giáo xứ này ngày 9 tháng 8 năm 2008. Trong thư, ông cho biết luôn cầu nguyện cho công lý và chân lý. Ông cũng bày tỏ sự quan ngại khi một quan chức nhận trả lời phỏng vấn với vai trò là đại diện giáo dân giáo xứ Cần Kiệm, giáo phận Hưng Hóa, và việc này không đúng sự thật.[25] Hơn một tháng sau đó, trong khung cảnh tranh chấp Tòa Khâm sứ cũ tại Hà Nội, giám mục Chương gửi thư bày tỏ tình hiệp thông với Tổng giám mục Hà Nội Giuse Ngô Quang Kiệt. Trong thư này, giám mục Chương bày tỏ sự ngạc nhiên trước sự chuẩn bị bảo vệ công trình thi công đất 42 Nhà Chung thành công viên cây xanh. Ông cũng cho biết mình đã khóc cho công lý, sự thật, hòa bình, dân tộc Việt Nam và giáo hội Công giáo tại Việt Nam. Vũ Huy Chương thay mặt đại diện giáo phận Hưng Hóa hiệp thông và cầu nguyện cùng Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt.[26] Ngày 1 tháng 10, phái đoàn giám mục đại diện Hội đồng giám mục Việt Nam đã đến gặp thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng để trao đổi các vấn đề tranh chấp đất đai tại Hà Nội, phái đoàn gồm Chủ tịch Hội đồng giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Đại diện Giáo tỉnh Hà Nội là giám mục Vũ Huy Chương, đại diện Giáo tỉnh Huế là Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế Stêphanô Nguyễn Như Thể và đại diện Giáo tỉnh Sài Gòn là Hồng y – Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn. Trong cuộc họp, thủ tướng Dũng nêu lên quan điểm của chính phủ đối với các vụ tranh chấp và đối với cá nhân Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt. Hội đồng giám mục Việt Nam thể hiện tinh thần vui mừng bởi con đường đối thoại đã được khai mở trở lại trong thư gửi giáo dân ra ngày 3 tháng 10 cùng năm.[27]

Giám mục Vũ Huy Chương cùng đoàn các giám mục Việt Nam đi hành hương Ad Limina, triều yết Giáo hoàng Biển Đức XVI. Chuyến hành hương kéo dài từ ngày 20 tháng 6 đến ngày 4 tháng 7 năm 2009.[28] Đầu tháng 12 năm 2009, Vũ Huy Chương làm đơn gửi đến chính quyền ba tỉnh Điện Biên, Sơn La, Lai Châu và được chính quyền ba tỉnh này chấp thuận cho phép cử hành các buổi lễ Giáng sinh tại một số ít địa điểm trên địa bàn. Trong khoảng thời gian trước đó, chính quyền địa phương thường không phản hồi các đơn thư và cũng không gặp gỡ giám mục Hưng Hóa.[29]

Ngày 29 tháng 3 năm 2010, Giáo hoàng Biển Đức XVI bổ nhiệm linh mục Gioan Maria Vũ Tất, làm Giám mục Phụ tá giáo phận Hưng Hoá, giám mục hiệu toà Thisiduo.[30][31] Thánh Lễ Truyền Chức Giám mục phụ tá được tổ chức tại Nhà thờ Chính tòa Sơn Lộc, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội, vào ngày 15 tháng 6 năm 2010.[32][33] Việc đề nghị có một giám mục phụ tá được giám mục Chương đề nghị khoảng năm 2008, ông cho biết trong cuộc phỏng vấn năm 2011.[18] Cũng trong thời gian này, ngày 26 tháng 4, Vũ Huy Chương cho thành lập Caritas Hưng Hóa, là một tổ chức bác ái của Giáo phận Hưng Hóa trực thuộc Ủy ban Bác ái xã hội Giáo phận Hưng Hóa điều hành, cũng là thành viên của Caritas Việt Nam trong hệ thống Caritas Toàn thế giới. Caritas Hưng Hóa được trao cho linh mục Phaolô Nguyễn Quốc Anh điều hành.[34]

Nhân dịp trên mạng có nhiều đoạn clip về việc đoàn rước Mẹ Maria có những biểu hiện kỳ lạ tại Giáo phận Hưng Hóa, trang tin Hội đồng Giám mục Việt Nam thực hiện bài phỏng vấn với giám mục Vũ Huy Chương vào tháng 7 năm 2010. Giám mục này cho rằng thông tin trên thiếu đầy đủ và mang tính định hướng dư luận. Ông cho biết đã làm việc với linh mục chánh xứ, hội đồng giáo xứ Dị Nậu và xem toàn bộ DVD quay lại cảnh đoàn rước. Giám mục Chương cho biết trích đoạn trong video trên mạng chỉ là trước đoàn rước, phần rước chính không được trích đăng. Ông cho biết giáo dân giáo xứ Dị Nậu sống cùng với những người lương dân và chiếm khoảng 30% dân số, khi có cuộc rước, các lương dân này cũng hưởng ứng theo cách riêng của họ. Nói về việc đặt tượng chủ tịch Hồ Chí Minh trước cổng đình (việc này, theo Phaolô Lê Đắc Trọng là phong tục bái vọng của nhiều làng xã miền Bắc Việt Nam), giám mục Vũ Huy Chuơng cũng thông tin thêm rằng lương dân không có cờ Tòa Thánh thì hưởng ứng bằng cách sử dụng cờ Tổ quốc. Vũ Huy Chương cũng cho biết có nhiều hình ảnh đẹp về cảnh người ngoài Công giáo dựng đuốc cao 14 mét để đốt trong đêm rước, đến giáo xứ chúc mừng tại nhà xứ. Nói về việc thông tin trên mạng loan truyền Tết Trung thu năm 2009, linh mục quản nhiệm nhà thờ Yên Bái cho rước tượng Hồ Chủ tịch vào lúc thánh lễ, giám mục Chương bác bỏ thông tin này. Trả lời về nghi án về việc điều chuyển linh mục kêu gọi giáo dân hiệp thông với những điểm nóng trong giáo phận để nhục mà, giám mục Chương cho biết việc điều chuyển là bình thường. Ông thông tin thêm rằng xứ cũ và mới đều là các giáo xứ lớn ở tỉnh và trước khi chính thức nhậm chức, hội đồng giáo xứ cũ và chính linh mục này xin phụ trách giáo họ nhỏ của xứ cũ để phục vụ người nghèo là người dân tộc thiểu số và được chấp thuận.[35]

Dưới thời Antôn Vũ Huy Chương cai quản giáo phận Hưng Hóa, ông đã hoạch định xây dựng các cơ sở vật chất cho giáo phận như các nhà thờ giáo họ, xây mới trụ sở chính tu viện Dòng Mến Thánh giá (2008), Trung tâm Mục vụ trên nền Nhà tràng Hà Thạch cũ, Đài tôn kính các thánh tử đạo Việt Nam trên nền pháp trường Năm Mẫu cũ và Tòa giám mục Hưng Hóa.[10]